Eén bron voor alles over flow. Bekijk onze Bibliotheek pagina hier
Drieëntwintighonderd jaar geleden kwam Aristoteles tot de conclusie dat de mens bovenal streeft naar geluk. Van alle doelen in ons leven – gezondheid, schoonheid, rijkdom of macht – verwachten wij dat ze ons gelukkig maken, maar het geluk zelf is een doel op zich.
Voor de meerderheid van de mensen hier op aarde zijn de levensdoelen eenvoudig: overleven, kinderen krijgen die op hun beurt overleven, en dit alles zo mogelijk met een zekere mate van gemak en waardigheid. In de krottenwijken van Zuid-Amerikaanse steden, in de gortdroge delen van Afrika en in de meest extreem arme delen van Azië zijn er weinig andere levensdoelen mogelijk. Maar zodra deze elementaire problemen zich niet voordoen, heeft de mens niet genoeg aan voldoende eten en een dak boven zijn hoofd. Achter elke bevredigende behoefte schuilt een nieuw verlangen. Rijkdom en macht gaan gepaard met steeds hogere verwachtingen: onze rijkdom wordt groter en ons bestaan luxer, maar het gevoel van welbevinden dat wij voor ogen hebben, verdwijnt telkens weer achter de horizon.
De paradox van hogere verwachtingen wijst erop dat het verbeteren van de levenskwaliteit een schier onuitvoerbare taak is. Het bewijsmateriaal suggereert dat de meeste mensen gevangenzitten in de frustrerende tredmolen van een stijgend verwachtingspatroon. Er zijn maar weinig mensen echt gelukkig! En op het hoogtepunt van haar materiele welvaart lijdt onze samenleving zelfs aan een verbijsterd groot aantal (geestes) ziektes. Waarom lijkt het alsof wij, de onvoorstelbare wonderen der vooruitgang ten spijt, hulpelozer zijn dan onze minder bevoorrechte voorouders? Het antwoord ligt voor de hand: ofschoon de mensheid haar materiele vermogen verduizendvoudigd heeft, is de inhoud van haar ervaring onveranderd gebleven.
Wanneer voelt de mens zich het gelukkigst? Als wij erin slagen deze vraag enigszins bevredigend te beantwoorden, zullen wij op den duur misschien in staat zijn ons leven zo te organiseren dat het geluk daar een grotere rol in kan spelen. Meer dan een kwart eeuw wierp Csikszentmihalyi zich op de bestudering van het ongrijpbare fenomeen geluk.
In de afgelopen dertig jaar hebben Csikszentmihalyi, vele collega’s en honderden studenten verslagen, rapportages en interviews verzameld van in totaal ongeveer – schrik niet – twee miljoen mensen op deze planeet. Daarin staat hoe deze mensen betekenis aan hun leven geven. Het waren Nobelprijswinnaars, concertpianisten, fabrieksarbeiders, huisvrouwen, schoolgaande tieners, boeren, wetenschappelijke onderzoekers, medici, IT specialisten, managers etc. Hoewel Csikszentmihalyi op zoek was naar het ontstaan van geluk, blijkt uit zijn onderzoek dat er geen ‘zevenstappenplan’ bestaat op weg naar geluk. Een gelukkig leven is een individuele schepping en geen smakelijk gerecht dat met een recept in de hand bereid kan worden (Csikszentmihalyi, 1990).
Toch ontdekte Csikszentmihalyi dat geluk de mens niet overkomt. Het is niet het gevolg van toeval of willekeur. Het is niet iets wat men kan kopen of afdwingen. Het is niet afhankelijk van de buitenwereld, maar hoe we die interpreteren. Geluk is een omstandigheid die men zelf moet voorbereiden, cultiveren en verdedigen. De optimale ervaring – wanneer men het gelukkigst is – is iets wat men doet gebeuren (Csikszentmihalyi, 1990). Csikszentmihalyi noemde deze optimale ervaring: FLOW.
Ontmoet Martijn Leonard, toepassing van flow in voetbal
Ontmoet ook anderen
Ontvang 7 essentiële lessen in je inbox. Geniet vandaag nog van dezelfde training als wereldkampioenen.
Maar flow bereik je niet door het doelbewust te zoeken. Hoe meer u zich op geluk en succes richt en het tot doelwit maakt, des temeer zult u het missen. Want net als geluk kan succes niet worden nagejaagd; het moet ontstaan. De vraag is dus: hoe kunnen wij arriveren bij dit verre doel, dat niet via een direct route te bereiken is?
Het dertigjaar lange onderzoek van Csikszentmihalyi heeft hem en vele ervan overtuigd dat er wel degelijk een antwoord is. En iedereen kan het bereiken. Wij hebben allemaal wel eens het gevoel gehad geen speelbal te zijn van onbekende krachten, wij hebben allemaal wel eens gedacht dat we ons leven volledig in eigen hand hebben en over ons eigen lot konden beslissen. De enkele keer dat we dit gevoeld hadden, werden we getroffen door een grote opwinding, een intens genot dat lang gekoesterd word en de rest van ons leven symbool staat voor hoe het zou moeten zijn. Wel nu, dit is dus de zogenoemde optimale ervaring “Flow”.
Mensen die flow ervaren zijn ongeacht hun materiele omstandigheden erin geslaagd hun levenskwaliteit te verbeteren en lukt het ze ook de mensen in hun omgeving wat gelukkiger te maken. Zulke mensen leiden een energiek leven, staan open voor nieuwe ervaringen, blijven tot op de laatste dag van hun leven leren en hebben een sterke band met hun medemens en de omgeving waarin zij leven. Ze genieten van alles wat ze doen, zelfs wanneer iets vervelends of moeilijk is. Ze vervelen zich zelden en worden niet gehinderd door de dingen die op hun pad komen. Hun grootste kracht is wellicht dat ze hun leven onder controle hebben.
Zoals alle avonturen die de moeite waard zijn, is dit geen gemakkelijke opgaaf. Zonder enige intellectuele inspanning en een serieuze poging uw eigen ervaring te overpeinzen, zult u van de kennis over flow weinig profijt hebben. In theorie lijkt flow in je leven vrij eenvoudig bereikt te kunnen worden, maar in de praktijk valt dit enigszins tegen. De regels op zich zijn duidelijk en liggen binnen ieders bereik. Maar veel factoren, zowel in onszelf als in onze omgeving, vormen een sta in de weg. Wij kunnen dit vergelijken met afvallen: iedereen weet hoe het moet, iedereen wil het, maar slechts een enkeling lukt het. Maar nu staat er meer op het spel. Het gaat hier niet om een paar pondjes meer of minder. Waar wij ons nu op zullen richten is een leven dat de moeite waard is geleefd te worden. Men moet niet alleen weten hoe het moet, men moet het ook doen, consistent, net zoals sportmensen of musici moeten blijven oefenen wat zij op papier al lang kunnen.
